Post Partum Depresyon Nedir?

Şüphesiz ki bir kadının yaşam döngüsünde geçtiği en zorlu yollardan biri olan gebelik ve doğum sonrasındaki dönemdir. Bu dönemde hormonal değişimler bir anda meydana gelir. Yaygın olarak görülen postpartum (doğum sonrası) depresyonu kadınlar ve bebek için oldukça zorlayıcıdır. Adından da anlaşılacağı gibi doğum sonrasında meydana gelen anneler tarafından tecrübe edilen bir takım olumsuz fiziksel ve davranışsal değişimlerin tümüdür. Bu değişimler genellikle doğumdan sonraki 4 hafta içerisinde başlayabilir ve bu süreçte anne ağır depresyon belirtileri gösterir. 

Doğum sonrasında anne, endişeli, üzgün, öfkeli, çaresiz ve hayal kırıklığına uğramış hisleriyle boğuşuyordur. Bebek doğumu ile özellikle annenin hayatı müthiş bir değişime maruz kalmıştır. Anne, gebelik öncesi döneme göre hamilelikte daha az üretkendir. Bebek doğduktan sonra ise bu yoğunluk devam eder. Nasıl baş edecektir? Artık hayatı sadece çocuğu mu olmuştur? Anneler zihinlerinde bu sorularla baş etmeye çalışırken bazı duygusal dengesizlikler de gösterebilirler. Bu dönemde annenin ilgi beklentisi olabilir özellikle partneri tarafından beklediği ilgi ihtiyacı karşılanmadığını hissediyor ise yetersizlik duyguları peşi sıra gelir.

Annenin duyguları hormonların değişimin etkisiyle de çok daha yoğundur. Bu dönemde bazı beklentiler görülür. Toplumsal beklentiler de var ise anne doğum sonrası depresyonunu yaşaması daha muhtemeldir. Örneğin sütü gelmeyen bir anneyi düşünelim, o çağda çocuğu ile tek iletişim aracı olan emzirme eylemini gerçekleştiremiyordur. Anne için bu gerçekten yıkıcı bir faktör olarak görülebilir. Kendini yetersiz hissedebilir. Özellikle de çevresinde “Bu yaştaki çocuğa mama mı verilir? Bizim zamanımızda böyle değildi” diyen birileri var ise. ☹

Postpartum depresyonunda anne ile çocuk bağları zayıf olabilir. Anne çok yoğun hissettiği annelik duygusunu tam olarak yaşayamıyordur. Kendini suçlar, çocuğunu ihmal ettiğini düşünür. Zihninde sürekli kendisi ile çatışır. Anne ile bebek bağlarının kuvvetlenmesi açısından postpartum depresyonunun tedavi edilmesi gerekir.

Doğum Sonrası Depresyon (Post Partum Depresyon) Belirtileri Nelerdir?

• Anksiyete ve panik atak: Doğum sonrası depresyonun yanı sıra anksiyete ve panik atak da görülür. Aşırı kaygı, huzursuzluk, nefes darlığı, kalp çarpıntısı, ölüm korkusu gibi belirtiler ortaya çıkabilir.
• Eşler arasında çift sorunları: Partnerinin onu anlamadığını düşünür. Beklentilerini karşılamadığını onun yüzünden bu halde olduğunu savunabilir.
• İlgisizlik: Bebeğe karşı ilgisizlik görülür, duyarsızlaşma olur. Bebek ağlar, anne umursayamaz. Çünkü kendisi de boşluktadır.
• Odaklanma güçlüğü ve dikkat dağınıklığı: Anne zihnini toparlayamaz. Zihni bulanıktır.
• Öfke nöbetleri: Anne kendi içerisinde çocuğuna olan sevgi ve durumu ile çatışma halindedir. Bu annenin zihninde çözemediği bir durumdur. Dışavurum ise öfke olarak ortaya çıkabilir.
• Suçluluk veya değersizlik hissi: Kendini sürekli olarak suçlu hissetme, annelikle ilgili beklentilere uyamadığı veya bebeği için yeterince iyi bir anne olamadığı düşünceleri sıkça görülür. Ayrıca, kendini değersiz hissetme ve düşük özgüven de yaşanabilir.
• Uyku problemleri: Anne ya hiç uyuyamaz ya da yoğun bir uyku hali içerisindedir. Bu da bebeğin yeteri kader ihtiyaçlarını karşılamasına engel olabilir.
• Üzüntü ve boşluk hissi: En çok istediği şey, bebeği dünyaya gelmiştir. Fakat anne kendini yoğun bir üzüntü halinde bulur. Kendini boşlukta hisseder. İçindeki mutsuzluk hissi sürekli devam eder.
• Yorgunluk ve halsizlik: Anne kendini çok yorgun hissediyordur. Gündelik aktiviteleri bile gerçekleştirmeyen anne için yataktan kalkmak büyük bir yüktür.

Doğum Sonrası Depresyon (Post Partum Depresyon) Nedenleri Nelerdir?

• Doğum sonrası stres: Doğum stresli bir süreçtir, bebekte hasarlı doğum, doğum sonrası komplikasyonlar, ameliyatın zorlu geçmesi gibi durumlar da doğum sonrası depresyon üzerine etkisi vardır diyebilirim.
• Emzirememe: Anne ve bebek için önemli olan bu eylemi bazı anneler gerçekleştiremeyebilir. Bu çok doğaldır. Fakat bu durumla başa çıkmaya çalışan anne kendini genellikle yetersizlik hissi hissederken bulur.
• Genetik: Aile geçmişinde depresyon öyküsü olan kadınların postpartum depresyonunu yaşaması daha olasıdır. Genetik faktörlerin depresyon üzerine etkisi olduğu düşünülmektedir.
• Hormonal değişimler: Doğumdan sonra annelerde hormon değişiklikleri meydana gelir. Gebelik süresince yüksek östrojen ve progesteron seviyeleri doğumdan sonra hızla düşüşe geçer. Değişimler doğrudan ruh hali ve duygu değişimleri üzerine etkisi olabilir.
• Önceki ruhsal sorunlar: Daha önce anksiyete bozuklukları veya depresyon gibi problemler yaşamış olan annelerin doğum sonrasında depresyon yaşaması riski yüksektir.
• Psikososyal faktörler: Doğum sonrası dönem, birçok sorumluluğu da beraberinde getirir. Yeni anne olmayı deneyimleyen kadının artık düşüneceği başka sorunlarda olmuştur. Bebekle ilgili kaygılar, yetersiz uyku, yorgunluk, bedensel ve duygusal iyileşme süreci, sosyal destek eksikliği gibi faktörler, depresyon riskini artırabilir.
• Sosyal destek eksikliği: Bu dönemde anneler yanlarında destek aramaları muhtemeldir. Beklentilerini karşılamadığı düşündüğü sosyal destekler, anneyi hüsrana uğratabilir. Bunun sonucunda annenin yetersizlik ve yalnızlık hissi yaşaması muhtemeldir.

Doğum Sonrası Depresyon Tedavisi

Doğum sonrası Depresyon tedavisi için aşağıda maddeler halinde verilmiş yöntemler kullanılmaktadır: 

• Psikoterapi: Bilişsel davranışçı terapi metodu doğum sonrası depresyon tedavisinde etkili bir yöntemdir. Terapi duygusal destek sağlar ve olumsuz düşünce kalıplarına müdahale etme şansı tanır. Annenin düşünce kalıplarını değiştirmeye yardımcı olur ve sorunları ele almamıza olanak verir. Bu terapi metoduyla davranışlara da etki edebilidiğimizden, bebek ile anne arası bağın güçlendirilmesi de gerçekleştirilir.

• İlaç tedavisi: Bazı durumlarda sorunun ciddiyetine bağlı olarak ilaç tedavisi yapılabilir. Emzirme döneminde kullanılan ilaçlar bebeğe de geçtiği için doktor kontrolünde kullanılmalıdır. Doktorunuzla bu konuyu daha detaylı bir şekilde konuşmanız önemlidir.

• Sosyal destek sistemi: Doğum sonrası depresyonun hafifletilmesinde sosyal destek yani aile, eş, arkadaşlar gibi destek grupları büyük önem taşır. Yardım istemek ve ihtiyaçlarınızı dile getirmek oldukça önemlidir.

Deniz Doğruöz

Klinik Psikolog / Uzman Psikoterapist

Post Partum / Doğum Sonrası Depresyon

Online ve Yüz yüze Psikolojik Destek 

İstanbul Ataşehir Anadolu Yakası