Travma Sonrası Stres Bozukluğu Nedir? 

Normal seyrinde devam eden hayatın bir noktasında yaşanan ve yıkıcı etkilere sebep olan travmatik olaylar kişinin duygu durumunda değişiklikler yaşamasına neden olur. Sevilen birinin ani kaybı, doğal afet, savaş, kaza, tecavüz, ciddi bir hastalık gibi travmatik olaylar, yoğun kaygı, korku, endişe gibi duyguların yaşanmasına, hayatın birçok alanının sekteye uğramasına neden olur.  Bu sürecin etkileri ve yaşanan duygular bir süre sonra azalarak ortadan kalkar. Bu kişiler gündelik hayatlarına geri dönerler. Ancak bazı durumlarda bu süreçte ortaya çıkan duygular çok daha yoğun ve sonuçların ortadan kalkması çok daha uzun olabilir. Travma sonrası stres bozukluğu ve tedavisinde EMDR terapi kullanımı hakkında pek çok araştırma yapılmıştır. Araştırmalar, travma sonrası stres bozukluğu tedavisinde EMDR Terapi kullanımının başarılı olduğu sonucunu vermektedir. Yaşanan travmatik olay sonrası kişi, olayı tekrar yaşıyor gibi hissedilebilir, uykusuzluk çekebilir ve olayla ilgili kabuslar görülebilir, yakın çevresine ve hatta kendisine yabancılaşmış hissedebilir. Bunlar ve bunlar gibi durumların 1 aydan uzun süredir yaşandığı olaylarda travma sonrası stres bozukluğundan söz edebiliriz. Travma sonrası stres bozukluğu, travma yaşamış herkeste görülmez. Kişide travma sonrası stres bozukluğunun ortaya çıkmasında belirleyici etkenler vardır. Yaşanan olayın şiddeti, kişinin algıladığı tehdit düzeyi, kişinin karakteristik özellikleri, stresle baş etme yöntemleri, olaya tanık olması ya da direkt yaşaması, ölüme tanık olması, aile geçmişi gibi durumlar, travma sonrası stres bozukluğu için belirleyici risk faktörleridir. Bunlarla birlikte olay ne kadar korkutucu olur ve ne kadar uzun sürerse travma sonrası stres bozukluğu geliştirme olasılığı o kadar fazladır. 

Travma Sonrası Stres Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

Travma sonrası stres bozukluğunun belirli fiziksel, psikolojik ve bilişsel belirtileri vardır. Travma sonrası ortaya çıkan belirtiler; 

• Travmatik olayın üzerinden zaman geçmesine rağmen zihinde sürekli olarak olayın tekrar yaşanması,
• Olayla ilgili görüntülerin canlanması,
• Olayla ilgili önemli ayrıntıların hatırlanmaması, bellekten silinmesi,
• Olayı hatırlatan uyaranlarla karşılaşıldığında kalp atışının hızlanması, nefes darlığı gibi fizyolojik durumların ortaya çıkması,
• Yaşanan olayı hatırlatan her şey ve herkesten uzak durma ve kaçınma,
• Ani duygusal değişimlerin yaşanması, öfke patlamaları,
• Ortada herhangi bir tehdit edici unsur olmamasına rağmen “güvende değilim” hissi,
• Olayın tekrar yaşanacağı korkusu ve bu nedenle sürekli tetikte olma hali,
• Kolay irkilme,
• Sürekli devam eden yoğun kaygı ve endişe,
• Depresyon ve hayata, geleceğe dair umutsuzluk,
• Uyku ve yeme bozuklukları,
• Tekrar eden travma içerikli kabuslar,
• Önceden önemli olan etkinliklere ve dış dünyaya olan ilginin azalması,
• Sosyal çevreden kendini geri çekme, insan ilişkilerinde bozulma,
• Duygu ve düşünceleri dile getirmede zorluk, kafa karışıklığı,
• Bir işe ya da olaya odaklanmada ve dikkati sürdürmede zorluk yaşanması,
• Düşük tolerans,
• İş, eğitim hayatında, sosyal ilişkilerde işlevselliğin bozulması,
• Dalgınlık, bulunan zaman ve mekanda her zaman zihnen olamamadır.

Bu belirtilerin, yaşanan olay sonrası birkaç hafta süreyle görülmesi normaldir. Ancak 1 ay sonrasında hala belirtilerin azalmadan görülmeye devam edilmesi travma sonrası stres bozukluğuna işaret eder. 

Travma Sonrası Stres Bozukluğu Ve EMDR Terapisi

Travma sonrası stres bozukluğu kişiye ve yakın çevresine ciddi zorluklar yaşatan önemli bir rahatsızlıktır, ancak tedavisi mümkündür. Travma sonrası stres bozukluğu tedavisinde kullanılan ve en etkili yöntemlerden bir tanesi EMDR terapisidir. Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme anlamına gelen EMDR, ilk olarak travmatik olayların etkilerini ortadan kaldırmak için uygulanmaya başlanmış bir terapi yöntemidir. EMDR, temel olarak anılarla çalışır. EMDR’a göre beynimiz yaşadığımız olayları duygu, düşünce, duyum, ses, koku gibi bilgilerle birlikte anı olarak işler. Ancak travmatik anılar tam olarak işlenemez. Bu nedenle de olayın üzerinden ne kadar zaman geçerse geçsin hala kişiyi ilk günkü tazeliği ve gücüyle etkilemeye devam eder. EMDR’ın amacı, seanslarda uygulanan duyarsızlaştırma işlemleri ile bu anıları diğer anılar gibi işlemektir. Böylece travmatik anıların kişi üzerindeki etkileri de azalmış ya da ortadan kalkmış olacaktır. Özellikle belirtilmesi gereken nokta ise düşünülenin aksine EMDR terapisi, anıları silmez, anılar var olmaya devam eder. EMDR, kişileri anılara karşı duyarsızlaştırarak anıların olumsuz etkilerini ortadan kaldırır. EMDR terapisi ile ilgili bir diğer önemli konu ise gideceğiniz terapistin EMDR eğitimi almış olduğundan emin olmanız oldukça önemlidir.