Narsist Kişilik Bozukluğu Giriş

Narsist kişilik ve narsist kişilik bozukluğu konusunu özellikle aile, bireysel, ilişki, ebeveynlik, iş yaşamı, acı, değersizlik, yetersizlik ve sevilmeme gibi kavramlarla ilişkili olduğu için ele almak istedim. Bu konuyu, günlük hayatta ve günlük hayat sorunlarıyla çok ilişkili olduğu için psikoterapide meslek yaşamımda karşıma doğrudan ve dolaylı olarak çok çıkan bir konu olduğu için bu yazıda hem fark etmek hem de kişi ve yakınları açısından daha az ızdırap ☹ yaşanması için ele almak istedim. Kısacası, yaşamın her alanını etkileyen ve özellikle de ilişki, ayrılık, bağlılık, kopamama ve kararsızlık gibi insan hayatının bazı kritik kararlarında rolü olan narsisizm kavramını günlük yaşamın diliyle ele alacağız. Umarım, bu yazı ile birilerinin hayatına bir anlamda dokunup hayat kalitelerinin artması için katkıda bulunma şansı buluruz. 😊

Kişilik Bozukluğu Nedir?

Kişilik bozukluğu insanların günlük hayatlarında uzun süredir değişmeyen bir halde davranışlar, düşünceler, tutumlar ve insanın kendisi ve diğer insanlarla olan ilişki biçimlerini etkileyen bir psikolojik bozukluktur. Bir insan kişilik bozukluğuna sahip olduğunda hem diğer insanlar onunla hem de o diğer insanlarla ilişki başlatır, sürdürür ve bitirirken duygusal, fiziksel, sosyal ve zihinsel olarak zorluk yaşayabilirler. Kişilik bozukluğuna sahip kişiler, yakınları ve de onlarla ilişki halinde olanların günlük yaşamlarında psikolojik, eğitimsel ve iş yaşamı açısından verimliliklerinde aksamalar olabilir.

23 yıllık Psikolog olarak meslek yaşamımdaki deneyimime dayanarak kişilik bozukluğuna sahip kişilerin bazı ortak özelliklerini maddeler halinde şöyle özetleyebilirim:

• Aşırı hassas olmak,
• Çoğunlukla başkalarında ya da dış dünyada bir sorun olduğuna inanmak ya da tam tersi kendini aşırı suçlamak,
• Duygusal olarak zıt uçlardaki duyguları yaşamak ve kararsızlık,
• Empatiden (başkasının duygularını anlama, algılama becerisi) yoksun olmak,
• Hayat zorlukları karşısında dayanıksızlık veya aşırı dayanıklık,
• İlişkilerde başlangıç, etkileşim ve sürdürme ile sonlandırma konusunda zorlanma,
• İnsanları ya kullanmak ya da suçlayarak borçlu hissettirmek,
• Kendi içinde olmak ve başkalarına zarar verme ihtimali,
• Sahte bir özgüven görüntüsü ile ‘-mış gibi’ yapmak, aslında iç dünyalarında özgüven eksikliği yaşamak,
• Sosyal ilişkilerde hem başkaları hem de kendisiyle çatışma içerisinde olduğu için sosyal açıdan aşırı kopuk olma ya da gerginlik ve huzursuzluk yaşamak.

Psikolojik, zihinsel ve sosyal açıdan kişilik bozukluğunun çok farklı türde olduğunu unutmamamız gerekir. Türleri aşağıdaki gibidir:

• Borderline Kişilik Bozukluğu
• Narsist Kişilik Bozukluğu
• Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu
• Paranoid Kişilik Bozukluğu
• Şizoid Kişilik Bozukluğu

Bu farklı kişilik bozukluklularında farklı türde davranış ve tutumlar gözlenmektedir. Bu nedenle hem bu kişilerle yaşarken hem de tedavi sürecinde farklı yaklaşım ve müdahaleler gerekmektedir.

Tedavi ve psikoterapi süreci kişilik bozukluklarında zor ve uzun süreli bir yaklaşımla yapılabilmektedir. Psikiyatri Uzmanı eşliğinde ilaç ve Klinik Psikolog veya Psikiyatrist ile psikoterapi yöntemleri bir kişinin ve ilişkili olduğu kişilerin yaşam kalitesini ve günlük hayatta ilişkisi ve sorumluluklarını günlük hayat fonksiyonlarını geliştirmesine yardımcı olur. 😊

Kişilik bozukluğu olan kişiler terapiye zor gelen ancak geldiğinde terapist veya uzman kişiden aldıkları destekten faydalanabilecek bir danışan türüdür.

Narsist Kişilik Bozukluğu Nedir?

Narsist kişilik bozukluğu olan insanlar genellikle başka insanlardan üstün olduklarına inanırlar. Açık veya gizlenerek övülmek, hayran olunmak ve ayrıcalık beklerler. Eminim kendinizde veya yakınınızda olan bir sürü insanda olan bir özellik bulacaksınız ancak korkmayın. Narsist Kişilik Bozukluğu ilişki ve hayat işlevleri bozulacak kadar fazla olduğunda olur.

• Aşırı şekilde kendisini açıkça veya gizliden gizliye önemsemek, 
• Duygusal ihtiyaçları konusunda genellikle bencil veya istediğini elde edene kadar aşırı fedakâr ve vericidir,
• Eleştirilmeye aşırı hassastır. Bu nedenle eleştirildiğinde öfkelenip ilişkide cezalandırıcı olma eğilimindedir,
• Empati konusunda zorluk yaşar, başka insanların duygusal ihtiyaçlarını ya hiç anlamaz ya da kullanıp manipüle edecek kadar anlayabilir,
• İlişkilerde istikrarsızlık yaşamak,
• İlişkilerinde yönetebileceği ‘maymun’ tabir ettiğimiz kişilik ve hayat duruşundan yoksun kullanabileceği, hayat enerjisini sömüreceği kişileri tutar ve onlarla sosyal açıdan başkalarına güç uygulamak, 
• Kendisine fazlaca dışarıdan gözlemlenecek açıklıkta veya gizliden gizliye hayranlık duymak,
• Övülme ve takdir almaya dönük açlık hissetmek ve bunun için yüksek efor harcamak.

Narsist Kişilik Bozukluğunun Belirtileri Nelerdir?

Kendiniz veya başka bir kişinin narsist kişilik bozukluğu olup olmadığını aşağıdaki maddeler halinde verilen belirtilerden anlayabilirsiniz:

• Aşırı hayran olunma konusunda açlık: Ayna nasıl bir kişiyi olduğu gibi gösterirse NKB olan kişiler aynada kendilerini olduğunda büyük, farklı ve hayran olunacak şekilde görmek ve başkaları tarafından hayran olunmayı isterler. Başka insanlardan üstün olmak ön plana çıkmak ihtiyacındadırlar.
• Başkalarının dikkatini ve övgüsünü kazanmaya çalışırlar: Dikkat çekmek ve övgü kazanmak için yüksek enerji ve emek harcar. Önemsediği kişilerin kendisi ile ilgili iyi, olumlu, pozitif imaja sahip olmasından emin olmak isterler.
• İnsan kullanmaya ve onlardan faydalanmaya yatkınlık: İnsanları kendi çıkarlarına dönük kullanmak ister. Hatta hayatındaki insanların işlevleri tamamen bu amaçtadır.
• Başkalarının duygu ve ihtiyaçlarını algılamaz veya algılayamaz: Empati olamazlar.

• Geribildirim ve Eleştiriye Karşı Alerji ve Yalancılık: Narsist kişilik bozukluğu olan kişi gerçekleri olduğu gibi kabul etmeyi benimsemez. Eksik olma ve eksik olduğunun düşünülmesini bile istemediği için hem kendine hem de başkalarına yalan söylemeye yatkındır. Geribildirim almaya ve gelişmeye kapalıdır. Öfkeyle eleştiri ve geribildirime karşı koymaya çalışır.
• İlişkilerde karşılıklık konusunda sorun yaşama: İlişkilerde karşılıklı ihtiyaçlar yerine sadece kendi ihtiyaçlarını odaklanırlar. Diğer(ler)inin ihtiyaçlarına ve onlara, ilgi, dikkat, şefkat vermeye zaman ayırmazlar.

Narsist Kişilik Bozukluğu Olan Kişi Nasıl Anlaşılır?

Narsist kişilik bozukluğu olan bir kişi önceki başlığımızda detaylarıyla belirttiğimiz şekilde anlaşılır. Bu bölümde kısaca vurgulamamız gerekirse Narsist kişilik bozukluğunu tanımlamak için şunlar bize yardımcı olur;

• Başkalarını sadece kendi çıkarları için kullanmak,
• Eleştiriye ve eksik bulunmaya karşı aşırı hassasiyet,
• İlişkileri istikrarlı ve karşılıklı götürmekte zorluk,
• Kendilerine ve çıkarlarına odaklanarak başkalarının duygularını anlamakta zorluk,
• Kendini övmek, övülmeye ve takdire açlık,
• Kişilik sorunlarının farkında olmamak, kabul etmemek ve hep başkalarını suçlama eğilimi ile anlaşılabilir.

Narsist kişilik bozukluğu olan kişiler sorunlarını ve zayıf yönlerini kabul edip bir düzeyde depresyona girmemek için tedavi ve psikoterapiden kaçınırlar. Tedavi olmaya yönlendirmek için önce yakınlarının destek ve danışmaya başvurması yaygındır. Bu da bu kişinin sorunlarını aşmasının başlangıcı olabilir.

Narsist Kişilik Bozukluğu Kimlerde Görülür?

Narsist kişilik bozukluğu hem erkeklerde hem de kadınlarda görülür. Açık ve gizli olarak ikiye ayrılır. Aşırı kibir ve gizli kibir olarak da narsizmi (kibir) tanımlayabiliriz. Cinsiyete göre Narsist kişilik bozukluğu bu iki türde farklılık gösterebilir.

Aile ve çocukluktaki yetişme koşulları narsist kişilik bozukluğu geliştirmede etkilidir. Çocuklara aşırı kıymetli olduklarına dair mesajlar vermek, aşırı şekilde eleştirmek, değersizlik ve yetersizlik hissettirmek, yeterli olarak ilgi, dikkat, özen, şefkat vermemek Narsist kişilik bozukluğuna katkıda bulunabilir.

Ünlü, sosyal konumu güçlü ve ‘maddi açıdan’ varlıklı kimselerin narsist kişilik bozukluğu sergileme ihtimalleri fazladır. Çünkü Narsist kişilik bozukluğu bu kişiler için normal görülebilmektedir. Ancak Narsist kişilik bozukluğu toplumun her kesiminde her eğitim, meslek, cinsiyet ve yetişkin her yaş grubunda görülebilir.

Narsist kişilik bozukluğu erken çocukluk dönemine ek olarak ergenlik dönemi ve sonrasındaki genç yetişkinlik döneminde de başlar. Bu dönemlere dair bağlanma ve yakın ilişkilerdeki kırılganlıklarla gelişim gösterir.

Narsist kişilik bozukluğunun gelişiminde çocukluk dönemindeki olumsuz anı ve yaşantılar olan travma ile aşırı pohpohlanma veya yoğun düzeyde yıkıcı kişiliğe yönelik olumsuz eleştiri altında büyümenin önemli etkisi vardır.

Buna ek olarak, Narsist Kişilik Bozukluğu hayran olunmaya yönelik yoğun ihtiyaç duyan kişilerde olmaktadır. Bu kişiler zayıf yönlerini bastırarak güçlü yönlerini yaratıcılık ve becerilerle geliştirerek toplumda liderlik yaparak, insanları etkileyen bir seviyede gelebilirler. Görünürdeki dışarıya yansıyan özgüvenleri fazla olduğu için medya, spor, sanat, siyaset ve iş yaşamında daha çok görülebilirler.

Narsist Kişilik Bozukluğu Olan Kişiyi Nasıl Anlarım?

Sosyal ortamda kibirli, abartılı başkasını ve ihtiyaçlarına duyarsız, övgü alma çabası içinde olan veya dikkat çekicilik içeren davranışlardan anlamak mümkün. Narsist kişilik bozukluğunun bir başka türü olan gizli Narsist kişilik bozukluğu ise bunun tam tersi nazik, aşırı fedakârlık içeren, utangaç, üstü örtük davranışlarla kendini gösterebilir. Ancak kişilik bozukluk türlerinin her birinde olduğu gibi tanısı psikiyatrist ve klinik psikolog tarafından konulabilir.

Narsist Kişilik Bozukluğu Tedavisi Nasıl Yapılır?

Narsist kişilik bozukluğu tedavisi kişi kendisini sorun yaşıyor olarak görmediği için başlangıcı zor ve sancılı bir süreçtir. Narsist KB olan kişiler genelde ağır depresyon, çöküntü, ayrılık problemleri, ilişki sorunları, çocuk ve ergen sorunları, iflas, başarısızlık, bir ilişki kaybı ve ağır travmatik deneyimler sonrası terapiye ya yönlendirilir ya da kendileri gelirler. Seçilen terapist genelde bu kişilerin ya çok saygı duyularak idealize edebilecekleri kişilerden ya da kendilerini eleştirmeyecek kişilerden olabilir. İyi bir terapist ve narsist kişilik bozukluğu yaşayan danışan arasında sağlam bir terapi ilişkisi kurulduğunda narsist kişiliğin olumlu, kendine ve başkasına zarar vermeyen, iyicil, yaratıcı, liderlik özellikleri pekişerek güçlenir. Kişi zayıf ve güçlü yönlerini entegre ederek kendine ve ilişkide olduğu başkalarına karşı şefkat ve ilişkilerde karşılıklı adalet duygu ve davranışlarını geliştirerek uygular.

Grup terapileri, bireysel yetişkin psikoterapi, ilaç (uzman psikiyatrist ile) tedavisi ve aile terapisi Narsist kişilik bozukluğu tedavisinde faydalı olacaktır.

Narsist Kişilik Bozukluğu Tedavisinde İstanbul Ataşehir’de Klinik Psikolog olarak son 10 yıldır, meslek yaşamında 23 yıldır çalıştığım bir alandır. Bu yazımda sizlerle Narsist kişilik bozukluğu ile ilgili genel fikir vermek istedim. Bu tanıyı kendinize veya hayatınızdaki insanlara internet üzerindeki sitelerden doğrudan koymak yerine koşullar açısından rahat ulaşabileceğiniz bir klinik psikolog veya uzman psikiyatrist eşliğinde meslek profesyonellerine danışmanız size fayda sağlayacaktır.

Deniz Doğruöz

Uzman Psikoterapist-Klinik Psikolog

Ergen, Bireysel Yetişkin, Aile ve Çift Terapisi

Narsist Kişilik Bozukluğu Terapisi

İstanbul /Ataşehir

Online Terapi ve Yüz yüze Terapi Hizmetleri