Okula gitmek istemeyen ergen ve çocuklar, hayatınızın gerginlik yaratan yeni konusu olmaya başladıysa bu yazı size kafanızı derleyip toparlayacak şekilde etki edebilir. Anlaşılması zor mesleki terimler yerine gündelik hayatın dilini kullanarak bu konudaki sağlıklı yaklaşımı sizinle paylaşacağım.
Çocuğunuz Okula Gitmek İstemiyor mu?
Okula gitmek, çocuğunuzun neredeyse en önemli ve tek sorumluluğudur. Ebeveyn olarak hayatın yükünü üzerinize alıp bir taraftan da çocuğunuzun bu isteksizliği sizde öfke, üzüntü ve çaresizlik duyguları yaratabilir. Hayatın aceleciliği de üzerinize geldiğinde panikleyerek çocuğunuza baskıcı davranabilirsiniz. Duygusal baskı ile bağırma, emir verme de pek işe yaramaz. Bunun sonucunda, ebeveyn ve çocuk arasında iletişim sorunu da bu sorunun üzerine eklenir. Sorunu bir kriz olarak ele alıp, yangına körükle gitmeden soğukkanlılıkla en uygun zamanda bu sorunun çözüme ulaşacağı konusunda kendinize telkinde bulunun.
“Anne, okula gitmek istemiyorum!”
Okula gitmek istemeyen ergen ve çocuklarda, duygularla ilgili meseleler ön plandadır. Öfkeyle bağrışmadan önce tek yapılması gereken bu konuyu uygun zamanda çözme ve konuşma konusunda çocuğunuzla anlaşma yapmaktır. Altında yatan sebebi sakince keşfetmek ve güvenerek sizinle paylaşımda bulunabilmesi için bu gereklidir.
Çocuğum Okulu Sevmiyor!
Önyargılarla kestirmeden sonuca ulaşmak zihnimizin temel hatalarındandır. Bu konuda da, “Çocuğum okulu sevmiyor!” diye kestirmeden genelleme yap-ma-makta fayda var.
Okula gitmek istemeyen ergen ve çocuklara nasıl yaklaşım sergileyebilirsiniz?
Yukarıda temel yaklaşımı sizlere biraz ifade etmeye çalıştım. Özet olarak, “sorgu komiseri” gibi olmadan, sakin ve dikkatli bir “detektif” gibi hareket etmek faydalı olacaktır. Çocuğunuzun okula gitmemek istememesi birdenbire geliştiyse, altında mutlaka duygusal temelli bir konu vardır. Ergen çocuklarınızda özellikle duygusal sorunlar, iletişim engelleri kullanmadan “can kulağı ile” çocuğunuzu dinlediğinizde aşılabilir.
Psikolojik destek ve psikoterapi çalışmalarımda özellikle iyi bir dinleme yapıldığında ergen gençlerin okula gitmek istememesinin altında şu başlıklar göze çarpmaktadır:
- Öğretmen ile yaşanan kişiselleştirilmiş haklılık ve güç mücadelesi,
- Okul/sınıf arkadaşları ile yaşanan sorunlar ve dışlanma,
- Aşk ilişkilerinde başarısızlık/kıskançlık/pişmanlık/yetersizlik duyguları,
- Fiziksel görünümünden rahatsızlık,
- Okul temposunun yoğunluğu ve dinlenme/eğlenmeye yeterince fırsat verilmemesi.
- Aileiçi sorunlar, birikmiş öfke ve çözülmemiş çatışmalar,
- Ebeveyn tutumlarının olumsuz etkisi (baskıcı, tavizkar, ilgisiz ve aşırı korumacı tutumlar),
- Yaş ve gelişimsel özelliklere ait konular,
- Engel ve genetik farklılıklar,
- Okul ortamının psikolojik destek boyutu ve rehberlik çalışmalarının yetersizliği.
Okula Gitmek İstemeyen Ergen ve Çocuklara Nasıl Davranılmalı?
- Ergen çocuğunuzun okula gitmesini sağlamak için yukarıda belirtilen konularda sizinle konuşabilmesi en önemli aşamadır. Onu eleştirmeden, kızmadan dinleyeceğinize dair garanti verip bunu yapın!
- Sorun aileiçi bir problem ise bu problemi ele alıp çözüm üretebilmesi için çocuğunuz desteklenmelidir.
- Okul kaynaklı bir problem ise öğretmen, yönetici ve rehberlik ile konuyu paylaşıp çözüm aramak ve okul içi destek mekanizmalarını çalıştırmak gerekir.
- Arkadaşlar ve sosyal ilişkiler ile ilgili bir konu ise, sadece dinlemek ve çözüm yollarını araştırması için onu desteklemek etkili olur.
- Okulun rehberlik birimini, çok sevdiği bir öğretmeni ve spor koçu (varsa) desteğine başvurulmalıdır.
- Sorun ortadan kalktığında ise problemin tamamen çözülüp çözülmediği takip edilmelidir.
- Çocuğunuzun gelecek hayalleri yoksa, kendine ait hayal kurması teşvik edilmeldir.
- Aileiçi kural ve tutumlar gözden geçirilmelidir.
- Çocuğunuzun duygularını ve düşüncelerini önemseyerek ve yaşadığı problemi çözebilmesini destekleyerek özgüvenini arttırmak.
- Sorumluluklar üzerinde hemfikir olunması ve gerektiğinde esnetilebilen tutarlı ama katı olmayan kuralların aile içinde oluşturulması önem taşır.
- Sizinle paylaşamadığı durumlar için, psikolojik destek alması sağlanabilir.
Okula Gitmek İstemeyen Ergen Çocuğunuz için Destek
Yukarıda belirten durumlarda yaptıklarınız muhtemelen işe yarayacak ve okul devamsızlığı konusu çözümlenecektir. Yine de, bu sorunun çözülemediği durumlarda, uzmanlığına ve deneyimine güvendiğiniz bir psikolog ve psikolojik danışmandan aile olarak veya bireysel destek almak da zihin açıcı bir yöntem olabilir.
İyi günler,
Deniz Doğruöz
Uzman Klinik Psikolog ve Psikoterapist
Ataşehir, İstanbul, 2017