Değersizlik Duygusu Nedir?

Değersizlik duygusu, birçok insanın hayatında zaman zaman ortaya çıkan yaygın bir sorundur. Kendimizi yetersiz, önemsiz veya değersiz hissettiğimizde, yaşam kalitemiz etkilenir ve genel mutluluğumuz azalır. Değersizlik duygusu, bizi engelleyen ve gelişmemize engel olan bir duygudur. Ancak, bu duygudan kurtulmanın ve kendimizi değerli hissetmenin yolları vardır. Bu blog yazımda da sizlerle değersizlik duygusu ile ilgili bazı bilgiler ve başa çıkma becerileri hakkında yöntemler paylaşacağım. 

Değersizlik duygusunun kaynağı aslında genellikle çocukluk dönemine kadar uzanır. Çocukluk döneminde yaşanan olumsuz aile, okul ve sosyal çevre kaynaklı deneyimleri, çocukların kendilerine olan güvenlerini sarsabilir ve değersizlik duygusunu tetikleyebilir. Bu deneyimler arasında aşırı eleştirme, ihmal, taciz veya şiddet gibi şeyler bulunabilir.

Değersizlik duygusunun etkileri, çeşitli şekillerde kendini gösterebilir. Kişiler kendilerine güvenlerini kaybedebilir, sosyal ilişkilerinde sorunlar yaşayabilir, depresyona girebilir ve hatta intihar düşünceleri bile oluşabilir. Bu nedenle hafife indirgenmemesi gereken bir durum olduğundan bahsedebilirim. Kişi kendini değer görmeyi hak etmeyen biri olarak görmesi özetle birçok açıdan sorunlara yol açabilir.

Kişi öncelikle kendisini sürekli birilerinden onay almak isterken bulabilir, insanların onayı kişi için oldukça önemlidir. Bir diğer yandan değersizlik hissi yaşayan kişiler terk edilmek ve reddedilmekten oldukça korkarlar bu sebepten kendilerini silinmiş olarak başkalarının fikirlerine ve değerlerine körü körüne bağlanmış olarak gözlemlemeleri muhtemeldir.

Özetle değersizlik hissi, özsaygıyı olumsuz etkileyen bir duygudur. Kendine güven eksikliği ve başkaları tarafından kabul edilmeme korkusu, değersizlik hissinin belirtileridir. Bu his, birçok faktörden kaynaklanabilir ve genellikle terapi ve psikolojik destek yoluyla ele alınır.

Değersizlik Nedir?

Kişiden kişiye farklılaşabilen bu kavram genellikle, bir şeyin veya birinin anlamsız, önemsiz veya değersiz olduğuna inanılan bir durumdur. Değer bir şeyin anlamlı ve önemli olduğu bir özellik olarak karşımıza çıkar bu nedenle bir şeyin değersiz olarak düşülmesi genellikle insanlar açısından önemsiz veya faydasız olduğu anlamına gelmektedir. Kişinin yaşam deneyimleri sonucu bu kavram her kişide farklı olarak yaşanır: kimisi gizleyerek yaşar, kimisi herkese yardımseverlik /fedakarlıklar yaparak örtmeye çalışır, kimisi alınganlıklar yaparak, kimisi hırslanarak en değerli olarak kendini görerek, kimisi de beceri ve yaratıcılıkla harmanlanmış sanatsal veya diğer alanlarda harikalar yaratarak yaşar. Çocukluktan itibaren bu duyguyu aşmak için içsel veya dışsal desteklerle olumlu etkilere dönüşebilir.

Değersizlik Duygusu Sebepleri Nelerdir?

Değersizlik duygusunun temel bir duygu olduğu için büyümemize yol açan bir duygudur. Sebeplerine bakacak olursak, birçok faktörün bir araya gelmesi sonucu oluştuğunu söyleyebilirim. 

Bu duygu genellikle çocukluk döneminden itibaren şekillenir. Eleştirel bir aile ortamı veya sürekli başarı beklentileri gibi deneyimler, çocukların kendilerini değersiz hissetmelerine yol açabilir. Aynı şekilde, travmatik olaylar, istismar veya ihmal gibi zorlu yaşam deneyimleri de bu duyguyu güçlendirebilir. Bunlar, değersizlik duygusunun kökenlerini oluşturan faktörlerden bazılarıdır.

Ancak, değersizlik duygusu sadece geçmiş deneyimlerle ilgili değildir. Toplumsal normlar, medya etkisi, kültürel beklentiler ve kişisel deneyimler de bu duyguyu etkileyebilir. Toplumun belirli bir standart veya ideal üzerinde yoğunlaşması, insanların kendilerini yetersiz hissetmelerine ve değersizlik duygusuna kapılmalarına neden olabilir. Medya, sürekli mükemmelliği ve başarıyı vurgulayarak, insanların kendi hayatlarını yetersiz görmelerine yol açabilir. Bu etkenler, değersizlik duygusunun ikincil sebepleri olarak karşımıza çıkar.

Değersizlik duygusu hayatımızı nasıl etkiler?

Değersizlik duygusu, hayatımızın birçok alanını etkileyebilir. Düşük özgüven, sosyal çekingenlik, depresyon, kaygı, ilişki sorunları ve mükemmeliyetçilik gibi sorunlarla ilişkilendirilebilir. Bu nedenle, bu duyguyla başa çıkmak ve sağlıklı bir benlik algısı geliştirmek önemlidir.

Bu yolculukta, kendimize karşı şefkatli olmayı öğrenmeliyiz! Hatalarımızı kabul ederek ve kendimize yönelik eleştirel düşünceleri fark ederek başlayabiliriz. Olumsuz düşünceleri sorgulamak ve gerçekçi bir bakış açısıyla değerlendirmek de önemlidir. Destek aramak da büyük bir adımdır. Bir uzmandan yardım alarak bu duyguyla mücadele etmeye sağlıklı bir adım atabiliriz!

Değersizlik Duygusu Tedavisi

Değersizlik duygusu tedavisi kişiye göre farklılık gösterebilir. Uzman psikolog kişinin ihtiyaçları doğrultusunda uygun terapi ve tedavi yöntemi için danışan ile iş birliği içerisinde bir yol haritası çizer ve hedefe doğru yola koyulur! Seans süresince kullandığımız verimli olan bazı terapi yöntemleri şu şekildedir:

• Aile ve İlişki Terapisi: Aile ve ilişki dinamiklerinin değersizlik duygusuna nasıl katkıda bulunduğu tespit edilip uygun yaklaşımla bu değersizlik duygusu yaratan ilişki örüntüleri üzerinde çalışılır. 
• Bilişsel Davranışçı Terapi: Değersizlik duygusuyla mücadele etmek için sıkça kullanılan bir terapi yöntemidir. Bu terapi, olumsuz düşünceleri sorgulamayı, gerçekçi bir perspektif geliştirmeyi ve olumlu düşünceleri güçlendirmeyi hedefler. 
• EMDR Terapisi: Değersizlik duygusunu besleyen travmatik anıların işlenmesiyle kişi terapist ile değerli olduğunu hissedebilecek bir duygu düşünce işleme çalışması gerçekleştirir.
• Ergen Terapisi: Ergenlik döneminde farklı terapi yaklaşımlarıyla ergenin değer ve değersizlik ikilemi özgüveni arttıracak yönlendirmelerle aşılması sağlanır.
• Jungcu Analitik Terapi: Bu terapi kişinin kendinde kaçtığı duyguları kabul edip anlaması ve yaşamında gölgesinden kaçmaması hedeflenir.
• Kabul ve Uyum Terapisi (ACT): ACT, değersizlik duygusuyla başa çıkmak için kullanılan başka bir terapi yaklaşımıdır. Bu terapi, kabullenme, değerlere dayalı hareket etme ve zihinsel esneklik gibi becerilerin geliştirilmesini vurgular. Değersizlik duygusunu kabul etmeyi ve yaşamda anlamlı hedeflere yönelmeyi öğrenerek, daha sağlıklı bir benlik algısı oluşturmanıza yardımcı olabilir. 
• Psikodinamik Terapi: Değersizlik duygusunun kişinin geçmişindeki izleri incelenir ve bugün nasıl çıktığına, onu nasıl koruduğuna bakılarak hayatına nasıl entegre edileceği gözlenir.
• Şema Terapi: Değersizlik duygusunu bezleyen zihinsel kaynaklardan olan şemaları keşfedip aşmak için çalışma yapar.

Terapi süresince farklı farklı terapi yöntemleri olsa da hedeflediğimiz temel şey kişinin değerini fark etmesi ve ona göre yaşamasıdır. Özetle, kendi kusurlarıyla ve güçlü yönleriyle kendini, başkalarını ve hayatı sevmeye başlamasıdır. Eğer siz de değersizlik duygusu yaşadığınızı düşünüyorsanız, aşmakta zorlanıyorsanız uzun yıllardır farklı yaşlarda insanlara değersizlik duygusu konusunda destek olan bir Uzman Klinik Psikolog olarak geç kalmadığınızı söyleyebilirim. Size en uygun yakınlık ve koşullarda olan bir uzmandan yardım almak bu süreci atlatmanız adına en doğru karar olacaktır! Psikologlardan korkmayın ancak değersizlik duygusunu korumak istiyorsanız pek tabii gelmemeniz doğal. 😉

Klinik Psikolog Deniz Doğruöz

Uzman Psikoterapist

Değersizlik Duygusu Terapisi

İstanbul Ataşehir Psikolog Desteği