Histrionik Kişilik Bozukluğu Nedir?

Bugün sizlerle histrionik kişilik bozukluğu hakkında bilgiler aktaracağım. Histrionik Kişilik Bozukluğu belirtileri sonucunda dikkat çekme arzusunu keşfe çıkacağız. Histrionik kişilik bozukluğu dikkat çekme arzusuyla ve aşırı tepkiler ile kendini gösterir. 

Narsist bireyler ile de çok benzer yönleri olan bu kişilik bozukluğu çeşidi ayrıştırıcı özelliklere sahiptir. Kendilerinin en çok değer görmeyi hak eden kişi olarak görürler. Fakat narsistlerden ayrı bir özellik olan dikkat çekme arzusunun yanında uygunsuz davranışlar vardır. Örneğin histrionik kişilik bozukluğuna sahip bir birey karşısında olan insanı etkilemek amacıyla cinsel uygunsuz eylemlerde bulanabilir. Kıyafetlerini ona göre tercih eder. Tek amacı karşısındaki insanı etkilemektir. İçten içe kendisine herkesin olması gerektiğinden daha yakın olması gerektiğine inanır. İlişkilerde abartılı tepkiler ve uygunsuz, sınırsız iletişim şekli görülür. Dilerseniz yazının diğer kısımlarında ayrıntılara ineceğim.

Abartılı duygusal tepkiler verme ve bunun sonucunda istediği ilgiyi üzerine alma olarak bilinen bu bozukluk türü aslında bu kadarda basit değildir. Derinlere indiğimizde birden fazla belirti ve ayrıştırıcı özellik ile karşı karşıya kalırız. Kişilik bozukluğuna sahip bireyler derin bir onaylanma arzusu içerisindedir. İnsanların düşüncesi ve onlar hakkında görüşleri hayati bir önem taşır diyebilirim. İnsanların kabulü için ilişkilerinde kendi duygularını saklamayı tercih ederler bu sebepten genellikle sığ ilişkiler yaşarlar. 

Histrionik kişilik bozukluğuna sahip bireylerin derinine inmek epey zordur çünkü kişiler duruma göre rol yapmayı uygun bulurlar. Duygular ve hislerini kabul görmeme korkusundan kaynaklı olsa gerek saklamayı iyi başarırlar. Bu kişilik bozukluğuna sahip bireyler aslında duygularını da sığ yaşarlar diyebilirim. Başkalarına yönelik olan davranışları oldukça yüksektir. Bu sebepten kendi kişilik ve karakteristik özelliklerini geliştirmeleri zordur. 

Kişiler övgüyü ve onayı çok sevdiğinden iletişim halinde olduğu kişiye göre davranışlar sergilerler. Bu davranışların derin olmayışı ve abartı tepkiler sonucunda karşısındaki bireyler tarafından bir süre sonra anlaşılabilir. Yaşadıkları ilişkilerde çok fazla süreklilik gösteremezler. Kendi ihtiyaçlarını karşılayabilecek kişilerle birlikte olurlar. Ve genellikle ilgi çekme arzusu oldukça yüksek olur. İlgi çekmek amacıyla hasta rolü yapabilirler. Ya da koşula ve yer göre giyinmeme, oldukça sık görülür. Bu davranışların altında sadece bir sebep vardır. İlgi odağı olma, dikkat çekme arzusu ve kabul görme isteği. 

Histrionik Kişilik Bozukluğu Belirtileri

Histrionik kişilik bozukluğu birden çok belirtiyi aynı anda gösterebilir. Genellikle gençlik çağlarında başlayan bu kişilik bozukluğunun genel hatlarıyla belirtileri şu şekilde görülür.

• Abartılı giyim tarzı: Kişiler yalnızca potansiyel cinsel ve romantik çıkarlarla değil iş ve okulda da uygunsuz kıyafet tercihleri yaparlar. Görünüşleriyle başkalarını etkilemek isterler. Bu sebepten dış görünüşleriyle oldukça meşguldürler.

• Abartılı jest ve mimikler, değişen yüz ifadeleri: Kişiler etkileşimde bulundukları bireyler ile duygusal bir bağ kurma gayesi yoktur. İletişimleri sadece karşısındaki insanı etkilemek üzerine kuruludur. Etkileşim halindeyken bir anda ani yüz değişimleri gösterebilirler. Bunun sebebi duygusal olarak bir his yaşamamalarıdır. Jest ve mimikleri de aynı şekilde duruma göre abartılı olarak görülür. İletişim içeriklerinde genellikle bir konu yoktur. Konuşmaları genellikle içerikten yoksundur.

• Başkalarıyla olan etkileşimleri genellikle cinsel yönden kışkırtıcı, baştan çıkartıcı ve ayartıcı olarak görülür: Dış görünüşlerini de tepkileri kadar abartılı göstermeyi severler. Derin dekolteler vermek bu duruma bir örnektir. Kişiler cinselliğe düşkün bir imaj verirler. Bu şekilde ilgi çekeceklerini düşünürler.

• Eleştiriye ve onay almaya hassasiyet gösterme: Eleştirilmeye asla tahammülleri yoktur. Kişiler her zaman kendilerinin en iyi olduklarını duymak isterler. Kişiler tarafından onay alma oldukça önemlidir.

• İlgi odağı olmama durumlarından rahatsız olma: Kişiler kendilerini her ortamda en çok ilgi görmeyi hak eden kişi olarak görürler. Kişilerin ilgisi daima onlar üzerinde olmalıdır. İlgi odağı olmadıkları zamanda büyük bir depresif ruh haline bürünebilirler. Bu sebepten dikkat çekmek için her yolu deneyebilirler.

• İlişki yaşamaları oldukça zordur: Romantik ilişkilerde oldukça zorlanırlar. Duygu durum değişimleri ve duyguları tanımama, bu ilişki yapısını oldukça zorlaştırır. Kişiler süreklilik gösteremezler. Başka insanların da dikkatini çekme arzusu her zaman belirgindir. Bu sebepten romantik ilişkilerinde oldukça büyük problemler yaşarlar.

• Kolay etki altında kalırlar: Kişiler ne kadar karşısındaki insanları etkilemeye çalışsalar da genellikle etkilenen kendileri olurlar. Manipüle edilmeye oldukça açıktırlar.

• Kolay sıkılma: Kişiler sürekli ödül ihtiyacı hissederler. Bu ödülü alamadıklarında ise ne olursa olsun yaptıkları o eyleme devam etmeleri zorlaşır. Bu bir iş olabilir, ilişki olabilir. Kişilerin sürekli bir ödüle, övgüye ihtiyaçları vardır. Bu yüzden süreklilik göstermeleri oldukça zordur.

• Rol yapma: Kişiler karşısındaki insana göre, davranışlarını şekillendirir, rol yaparlar. Bazen ise ilgi odağı olmadığı durumlarda, sahte hasta numarası, dikkat çekmek için bazı doğru olmayan davranışlar sergilerler.

Histrionik Kişilik Bozukluğu Neden Olur?

Günümüzde birçok kişilik bozukluğu sebepleri net bir şekilde belirlenemediği gibi, histrionik kişilik bozukluğunun da tek bir sebebi yoktur. Freud kişilik bozuklularını açıklamak üzere psikanalitik teoriler geliştirmiş ve gelişmesine sebep olmuştur. Bu teoriye göre histrionik kişilik bozuklukları çocukluk çağına dayanır. Ailenin duygusal ihtiyaçlarını ve gereksinim eksikliği, çocuğun süperegosu gelişirken cinsel dürtüleri bastırması sonucu oluşabilecek kişilik bozukluğu olarak tanımlamıştır. Tabii ki tek sebep olarak şu anda bunu göstermemiz mümkün değildir. 

Başka bir sebep olarak çocukların ilgisiz bir ailede büyümüş olmasıdır. Sürekli zorla ilgi alma ve onaylanma ihtiyacı kişilik bozukluğu geliştirmekte büyük rol oynar. Örneğin sadece hasta olduğunda ilgileri üzerine çekebilen bir çocuk düşünelim. Çocuğun sürekli hasta yapma numarası çok doğal olmaz mı? Karın ağrısı olunca onu sarmalayan anne ve babası, ilgi açlığının giderilmesi çocuk için büyük bir ihtiyaçtır. Çocuk gelecekteki hayatında ilgileri bu şekilde alabileceğini ve tek yolun bu olabileceğini tabii ki ailesinden öğrenmiş olabilir. 

Diğer bir neden ise çocuklukta istismar ve olumsuz deneyimlerdir. Parçalanmış aile de etkendir diyebilirim. Görüldüğü üzere birçok etki ve neden vardır. Bu sebeplerin ve kişilerin bilinçaltı derinliklerine inmek seans içerisinde gerçekleşir.

Histrionik Kişilik Bozukluğu Tedavisi

Histrionik kişilik bozukluğu tedavisinin en önemli yolu psikoterapidir. Kişilik bozukluğuna sahip olan bireyler psikoterapiye gelmeyi geciktirebilir ya da hiç gelmeyebilirler. Bunun sebebi yaşamlarını bu şekilde pek de rahatsızlık duymadan sürdürebiliyor olmalarıdır. Yani zaten alışılagelmiş bir yaşam tarzları vardır. 

Her zaman bir ödül bekleme, kendinin ve benliğini ortaya çıkaramama durumu epey zorlayıcı bir durumdur. Hayat enerjilerini sadece başkalarının onayı için harcamak da oldukça zahmetlidir. 

Psikoterapiye öncelikle hastanın öyküsü alınmakla başlanır. Tanı ve tedavi için deneyimli ve donanımlı bir uzman seçimi oldukça önemlidir. Tanı kesinleşip, konulduktan sonra tedavi süreci başlar. Seans sırasında kişilerin düşüncelerini açmak, derine inmek ilk hedeftir. Histrionik kişilik bozukluğuna sahip bireyler, kendi duygularını, derinlerini açmakta zorlanabilirler. Bu zorlanmslar durumunda, bir psikiyatriste yönlendirme yapılıp ilaç kullanımı da yardımcı bir araç olarak kullanılabilir. Bu sayede danışanın zorlandığı ve tıkandığı hisler ve duyguları açığa vurmaları kolaylaşır. 

Derine indiğimiz duygular ve düşüncelerle çalışmaya başlarız. Altında yatan sebepler bizim için kıymetlidir. Histrionik kişilik bozukluğuna sahip bireylerin denizi oldukça sığdır seans yapısı süresince deniz derinleşir. Seans yapısında fark ettiğimiz düşünce ve arzuların danışana ne hissettirdiği konusu da bizler için oldukça önemlidir. Bu şekilde anlattığımda biraz karışık bir durum görülüyor olabilir. 

Ayrıca bazı başka yöntemleri de bulunmaktadır: Bilişsel Davranışçı Terapi, Psikiyatrik İlaç Tedavisi, EMDR yöntemi, Şema Terapi yöntemi, kullanabileceğimiz yöntemler arasındadır. Seans yapısında danışan ile iş birliği içerisinde yola koyuluruz. Histrionik kişilik bozukluğu ile çalışırken, uzmanın onaylayıcı ve kabul eden bir davranış sergilemesi oldukça önemlidir. Deneyimime dayanarak söyleyebilirim ki, psikoterapi seansı ile histrionik kişilik bozuklukları belirtileri minimize edilebilir. Siz de kendinizde veya yakınızda bu belirtilerden görüyor ve Histriyonik Kişilik Bozukluğu olduğundan şüpheleniyorsanız, bir psikiyatrist veya klinik psikoloğa başvurmak en doğrusu olacaktır.

Deniz Doğruöz

Klinik Psikolog / Uzman Psikoterapist

Histrionik Kişilik Bozukluğu için

Online ve Yüz yüze Psikolojik Destek 

İstanbul Ataşehir Anadolu Yakası