Silkele, sil, süpür, tekrar sil…. Saatler süren, bir türlü bitmeyen ve asla yeterli olduğuna inanılmayan temizlik rutinleri, pek çok kişinin hayatını hiç de ummadığı kadar zorlaştırabiliyor. “Temiz olmak neden zorlaştırsın insanın hayatını?” diye soran pek çok kişi olduğunu tahmin ediyorum. Temizlik elbette başta sağlığımızı muhafaza edebilmek gerekli fakat bu bahsettiğim normal kabul edebileceğimiz bir temizlik değil. Temizlik takıntısı ya da hijyen takıntısı diyebileceğimiz bu durum psikolojik bir rahatsızlık aslında. “Hijyen sağlamak” düşüncesiyle ve bir defayla yetinmeyerek üst üste tekrarlanan temizlik rutinlerinden bahsediyorum. Tabi buna kendisinden başkasının yaptığı temizliğe asla güvenmemeyi ve kendi temizlemediği herhangi bir yerle temasa geçememeyi de eklersem abartmış olmam. Elbette kişi bunların önüne geçemiyor ve kendini bu davranışları sergilemekten alıkoyamıyor.

Obsesif Kompulsif Bozukluk ve Temizlik Takıntısı

Kişinin kendini alıkoyamadığı, tekrarlayan duygu, düşünce ve takıntılarına obsesyon adını verilir. Bu obsesyonların hissettirdiği olumsuz duygulardan kaçınmak için gösterilen davranışsal tepkiye ise kompulsiyon. Obsesif kompulsif bozukluk (OKB) denilen psikolojik rahatsızlık işte bu iki kavramın bir araya gelmesi ve birbiri ardına tekrarlamasıyla ortaya çıkıyor. Temizlik takıntısı da obsesif kompulsif bozukluklar arasında yerini alan ve kişinin hayatını zorlaştıran problemlerden biri olarak karşımıza çıkıyor.

Farklı sebeplerden kaynaklanabilen temizlik takıntısı ya da hijyen takıntısı diyebileceğimiz bu rahatsızlığın kökeni genellikle geçmiş yaşam travmalarına dayanıyor. Kişide olumsuz duyguların meydana gelmesine sebebiyet veren yaşantı sonucunda, bu duygulardan kaçınmak adına bir savunma yöntemi olarak kirli olduğuna inandığı her şeyi temizlemek davranışını ortaya koyuyor.

Temizlik ve Hijyen Takıntısı Neden Ortaya Çıkar

Son zamanlarda pek çok kişinin keyifle izlediği, Psikiyatrist Gülseren Budayıcıoğlu’nun eserinin, ekranlara taşınmış hali olan Masumlar Apartmanı’ndan Safiye’yi gözünüzün önüne getirebilirsiniz. Safiye her şeyi dört kere yıkamadan temiz olduğuna inanmıyor. Pis olduğu için sokağa çıkmıyor, kitapların tek tek sayfalarını siliyor. Elbette bu çok uç bir örnek fakat temizlik takıntısı ilerlediğinde bu boyutlara varması imkansız değil.

Yine Masumlar Apartmanı’ndan Safiye’nin geçmiş yaşantılarına bakarak hijyen takıntısının nedenlerini anlayabiliriz.

• Aile içindeki bireylerin birbirleriyle kurduğu olumsuz ilişkiler,
• Ebeveynin pek çok davranış ve düşünceyi “pis”, “kirli”, “kötü” olarak değerlendirmesi,
• Ebeveynin titiz oluşu,
• Yoğun suçluluk duygusu,
• Ebeveyni tarafından sevgi ve ilgiden mahrum bırakılmış olmak,
• Fiziksel ve psikolojik şiddete maruz kalmış olmak,
• Cinselliğin günah, ayıp, pis olarak değerlendirilip bastırılması,
• Öfke,
• Ebeveynine layık olamama kaygısı, Safiye’nin bu temizlik takıntısının altındaki temel ve en bariz sebepler diyebiliriz

Pek çok kişide sebep olan olay ve kişiler değişiklik gösterse de temizlik takıntısının ortaya çıkmasına sebep olan duygular benzerdir; suçluluk, öfke, ve kaygılar… Kaçmak istediğimiz, olduğu gibi hatırlamak istemediğimiz yaşanmışlıklar ve duygular zihnimizde bir kutuya hapsolurken, sızıntıları temizlik ve hijyen takıntısı gibi yaşamımızı olumsuz etkileyen durumlara neden olabilir. Her titiz insanın temizlik takıntısı olduğunu söyleyemeyiz elbette. Aşırıya kaçan durumlar temizlik ve hijyen kavramlarının bir takıntı haline geldiğinin belirtileri olabilir.

• Sürekli el yıkamak,
• Kendisini, çevresini temizlemek adına normalin üzerinde zaman ve çaba harcamak,
• Özellikle yaşadığı bölgeye -evine, odasına vs- dışarıdan giren her şeyi pis bulmak ve iyice temizleme gereksinimi hissetmek,
• Ne kadar temizlik yapılsa da yeterli gelmediğini, pislikten arınılamadığını hissetmek,
• Temizlik yaparken 3, 4, 5, 7 gibi belli bir sayıda tekrara ihtiyaç duymak gibi durumlar temizlik takıntısının başladığının göstergesi olabilir.

Temizlik Takıntısını Yenebilir Miyim?

Temizlik ve hijyen takıntısı uygun psikolojik tedavi ile elbette yenilebilir. OKB ve takıntıların tedavisinde kullanılan en işlevsel yöntemlerden biri bilişsel davranışçı terapidir. Takıntıların sebeplerinin keşfedilmesi ve özellikle travmaya bağlıysa bu durum ile çalışılması temizlik takıntısının yenilmesine yardımcı olmakta. Temizlik takıntısı, sisteminizin kaçmak istediği duygulara karşı kendini savunma yöntemi olarak ortaya çıkar. Duygularla yüzleşebilmek, özellikle de bunu tek başına yapabilmek çoğu zaman kolay olmaz. Bu sebeple hayattan keyif almayı ve anda olabilmeyi engelleyen bir takıntınız varsa size en yakın ve işinin ehli bir uzmandan destek almanızı öneririm.

Sevgiler..