Aile ve İlişki Terapisi Nedir?

Aile ve ilişki terapisi, aile içi ilişki ve iletişim sorunlarının aile ve ilişkiler konusunda uzman bir psikoterapist eşliğinde tespit edilip çalışıldığı, psikolojik açıdan ruh sağlığını iyileştirici iletişim yöntem ve tekniklerinin kullanıldığı psikoterapinin bir alanıdır. Tek tek yetişnetiş bireylerin sorunlarının bir ilişki sistemine katkıda bulunduğu düşünüldüğünde bireylerin dikkate alındığı ancak çiftin ve ailenin iletişim kültürü veya doğasının da psikolojik açıdan hastalandıracak yapısının ele alındığı bir çalışmadır.

Günümüzde karı kocanın anlaşamaması, sorunları çözmemiş olarak yaşamlarına devam etmeleri aile içerisinde hem onların ilişkilerine hem de aile içindeki diğer üyelerin ve aile ile ilişki halindeki diğer kişi ve konularla ilgili sorun ve aksamalara yol açmaktadır. Aile ve ilişki terapisi, ailedeki veya yakın ilişkilerdeki dinamiklere odaklanarak bireylerin birbirleriyle yaşadıkları ilişki problemleri azaltıp, ilişkilerini psikolojik açıdan kuvvetlendirmeyi hedefler.

Aile ve ilişki terapisi uzmanı bir psikoterapist, farklı psikoterapi yöntem ve yaklaşımları kullanarak aile ve ilişkiye fayda sağlayabilecek yöntemi veya kendisinin kişilik yapısı ve en verimli olabileceği yaklaşımı tercih edebilir. Dünyada ve ülkemizde en yaygın olarak kullanılan aile ve ilişki terapisi yöntemleri şunlardır:

• Aile Dizimi Terapisi
• Yapısal Aile Terapisi
• Stratejik Aile Terapisi
• Bowen Aile Sistemleri Terapisi
• Yaşantısal Aile Terapisi
• Kısa Çözüm Odaklı Aile Terapisi
• Çiftlerle EMDR Terapisi
• Gottman Çift Terapisi
• Duygu Odaklı Çift Terapisi
• Bilişsel-Davranışçı Aile Terapisi
• Psikodinamik Aile Terapisi
• Bütüncül Problem-Odaklı Aile Terapileri
• Bütünleşik Aile Terapisi
• Transaksiyonel Analiz Terapisi

Aile ve ilişkilerle çalışan bazı psikoterapistler, sadece bir yaklaşımda uzmanlaşıp sadece o yaklaşıma uygun sistemli bir yaklaşımla çalışırken; bazı deneyimli aile ve ilişki terapistleri ise, birden fazla yönteme hakim oldukları için danışanlara en fazla fayda sağlayabilecekleri yöntemleri tercih edip uygulamaktadırlar. Her yaklaşımın bazı uygulama kuralları olup, destek almak istediğinizde psikoterapist kısaca seansların formatını sizlerle paylaşacaktır.

Aile ve ilişki terapistleri ile yapılan çalışmaların etkileri bazen hızla çoğu zaman da uzun vadede kendini gösterir. Mucizevi hızlı etki beklemek veya “Hiçbirşey değişmeyecek!” gibi yargılar oluşturmak ilk etapta çalışmaların verimine zarar verebilir. Uzmanlığına güvendiğiniz bir psikoterapist ile yapılan sistemli çalışma kalıcı olarak sorunun ağırlığını azaltarak yeni bir yaklaşım ile ilişkiyi güçlendirme şansı sağlamaktadır.

Çift Terapisi nedir?

Çift terapisi, ilişki sorunlarının üstesinden gelebilmek için karşılıklı duygusal ilişki içinde olan çiftlerin flört/sevgililik, sözlülük, nişanlılık, evlilik hazırlığı gibi dönemlerde veya evliliğin farklı aşamalarında psikoterapist eşliğinde aldıkları destek çalışmasıdır. Evlilik döneminde olan çiftlerin yaptığı çalışma evlilik terapisi olarak da isimlendirilmektedir. Aile, Evlilik, Çift ve İlişki Terapileri isimleri farklı teorik yaklaşımlarda ayrışmakla birlikte terapide çalışılan konu ve iletişimde çiftin dışındaki konu, kişi ve ilişkilere göre isim verilmektedir.

Çift terapisinin, bireysel terapiden farkı temel olarak ilişkiye odaklanmasıdır. Çift terapisi, duygusal olarak ilişki içerisinde olan çiftlerin, karşılıklı iletişim sorunlarının çözülmesi, ilişkilerin daha doyumlu hale getirilmesi amacıyla ilişki ve iletişimlerinde tıkanıklıkları aşmalarına yardımcı olan bir psikoterapi yöntemidir.

Karşılıklı duygusal ilişki içerisinde (flört, nişanlılık, sevgililik, ayrılma sonrası tekrar birleşme vb.) bulunan çiftlerin sorunlarının aşılması ve iletişimlerinin güçlenmesi amacıyla çift terapisi farklı yöntem ve tekniklerle uygulanır. Yukarıda, Aile Terapisi başlığı altında bahsettiğimiz yaklaşımlar çift terapisi uygulamaları olarak da gerçekleştirilmektedir.

Aile ve Çift Terapisinden Kimler Yararlanabilir?

Aile ve çift ilişkilerinde aşağıdaki konularda problemlem yaşayan çift veya aileler yukarıda bahsi geçen farklı aile ve çift terapisi yaklaşımlarından yararlanabilir.

• Aile yaşamındaki yurtdışına veya yurtiçi başka şehre taşınma gibi değişiklikler,
• Alkol ve madde kullanımı nedeniyle yaşanan sorunlar,
• Aldatma ve sadakatsizlik,
• Anksiyete ve depresyon gibi duygusal sorunlar,
• Boşanma ve boşanma sonrası yaşam düzenleme ihtiyacı,
• Cinsel ve üreme sağlığı ile ilgili sorunlar,
• Cinsellikle ilgili yaşanan Psikoseksüel sorunlar,
• Çocuk ve ergenlerde davranış bozukluğu ve okul problemleri,
• Çiftlerde ayrılma, ayrılamama ve ayrılma sonrası yaşama alışma sorunları,
• Çocuk yapma isteği, eşlerin bu konudaki yaklaşım farklılıkları ve kaygılar,
• Çocukların evden ayrılması (yetişkinliğe bağlı) sonrası oluşan çift sorunları,
• Duygusal istismar, ihmal ve şiddet nedeniyle yaşanan sorunlar,
• Ebeveynlik (anne babalık) konusunda tutum ve davranış sorunları ve aşırı kaygı,
• Ekonomik sorunlar (iş kaybı, borç, iflas, işten atılma, riskli finansal alışkanlıklar),
• Evlat edinme, üvey ebeveyn/çocuk ilişkileri, üveylik sorunları,
• Göç eden/taşınan aile ve çiftlerin sorunları
• Kronik fiziksel rahatsızlıklarla (Kanser, bağışıklık sistemi sorunları, üreme, genetik, gelişimsel, nörolojik vb.) oluşan sorunlara bağlı konular
• Kök aile ile ilgili müdahalecilik ve ailelere çift olarak sınır koyamama sorunları,
• İntihar ve kendine zarar verici davranışlar
• İş ve işyeri kaynaklı stres konuları,
• Orta yaşta kadın ve erkeğin yaşamda değişiklik ihtiyacı ve ilişkide yaşanan sorunlar,
• Travma sonrası çocuk, genç, yetişkin ve aile içi sorunlar,
• Yeme bozuklukları,
• Takıntı, takıntılı olarak ifade edilen Obsesif Kompülsif Davranışları (OKB) olanlar,
• Yas, kayıp ve travmalar.

Aile ve Çift terapisinde, yukarıda bahsi geçen konularda psikoterapi yaklaşımlarıyla hem bireylerin hem de ilişkilerin kalitesini arttırmak hakkıyla (!!!) (terapistin özen, takip, dikkat ve uzmanlığını kullanma becerisi ile danışanların katılım, çalışma ve değişmeye samimiyetle katılımları) yürütülen bir çalışma sonrası mümkün olmaktadır. Fayda ancak ve ancak yukarıdaki kimyasal, fiziksel veya matematiksel formülle sağlanabilir. :))

Psikoterapi uygulaması sırasında değişim konusunda çift veya aile üyelerinin psikolojik olarak zorlandıkları gözlemlendiğinde psikiyatri desteği de önerilmektedir. Psikiyatristin gözetiminde ilaç desteği ile geçici veya orta ve uzun süre kontrollü ilaç desteği de sorunun türüne göre tedavi yöntemi olarak eşlik edebilmektedir. Gerekli durumlarda, böyle bir destek alınması için psikiyatri uzmanı bulmaları konusunda çifte öneride bulunulmakta ve neden böylebir desteğe ihtiyaç duyulduğu anlatılmaktadır. Psikiyatrist ve Psikoterapi uygulayan uzman farklı ise danışanın izni ve bilgisi dahilinde konsültasyan yani işbirliği halinde çalışarak sorunların aşılması konusunda çift ve aileye destek olmaktadırlar.

Aile ve Çift Terapisi Nasıl Yapılır?

Aile ve çift terapisi uygulamalarında birbirinden farklı birkaç yöntem kullanılabilir. İlk yaklaşım, bazı terapi uygulamalarda ailenin tüm bireyleri aynı seans içinde bir araya çalışılır. İkinci tür yaklaşımda ise, aile üyelerinden bir ya da birkaçı, veya çiftlerden sadece birisi de seansa alınıp sırayla terapi uygulanabilir. Bazı özel durumlarda ise çekirdek aile dışından da terapiye katılım olması gerekebilir. Örneğin aile büyükleri çekirdek aile ile birlikte yaşıyorsa terapi seanslarına dahil edilebilmektedirler.

Yaklaşım farklılıkları nedeniyle bulduğunuz veya çalışmayı düşündüğünüz psikoterapistin nasıl bir çalışma yaklaşımını benimsediğini ilk seansta sorular sorarak öğrenebilirsiniz. Çoğunlukla, psikoterapist size yaklaşımını zaten çalışırken anlatacaktır. Aklınıza yatmayan konularda ihtiyacınızı terapiste ifade etmeniz belki onun terapi yaklaşımını değiştirmesine veya sizin ihtiyacınıza yönelik kendi dışında bir çalışma içerisine yönlendirebilmesini sağlayacaktır. Karşılıklı iletişim her zaman psikoterapide faydayı arttırmaktadır.

Çift Terapisi Kaç Seans Sürüyor?

Aile ve çift terapisi seans sayıları açısından bakıldığında yukarıda belirtilen farklı terapi tür ve yaklaşımlarına ve de en önemlisi sorunun türü, hizmet alan kişilerin kişilik yapılarına göre değişim göstermektedir.  Minimum 3 veya 4, maksimum da ise 25 seansa kadar sürebilmektedir.  Seanslar, çoğunlukla 45-50 dakika sürmekle birlikte bazı terapistler ilk seansta iki seansı birleştirerek 1 saat 30 dakika çalışma da yapabilmektedirler.

Aile ve Çift terapisinde ilk seansta ne konuşulur?

Bir aile ve çift terapisi desteği almaya hazırlandığınızda en önemli seans ilk seanstır. Neden ilk seans bu kadar önemlidir? İlk seansta, psikoterapistin size uygun olup olmadığını görürsünüz, anlarsınız ve çalışma bağı oluşur. Bu bağ oluşmazsa maalesef alınan seans sayısının hiçbir önemi kalmaz.  Psikoterapist taraflı mı? Size, eş , partnerinizle ve birlikte geldiğiniz aile üyelerinin sorunlarınıza karşı algıları açık mı, yaşananı tarafsız bir dille kimseyi dışlamadan anlatabiliyor mu? Psikoterapisi gerçekçi bir umut veriyor mu? Yetkin mi? Terapistiniz sizi hem rahat hem güvende hissettirirken hem de hayatınız ve ilişkinize gerekli yüzleştirmeyi yapacak etkili müdahale becerisi var mı? Bu gibi konuları gözlemlersiniz.

İlk seansta ne konuşurum, kendimi ve dertleri nasıl anlatabilirim diyorsanız işinizi kolaylaştıracak birkaç önerimiz olacak. İlki, ilk seanskarşınızda tanımadığınız biri olacağı ve zaman baskısı yaşayacağınız için yoğun kaygı yaşayabilirsiniz. Kaba taslak madde madde kağıda not alabilirsiniz. Çoğunlukla bu notlara bakılmamakla birlikte sadece atladığım bir şey var mı diye bakma şansınız olur.

İlk seanta, konuşurken dikkat etmeniz gereken bir diğer konu ise eş, partner veya birlikte seans aldığınız kişiye de söz hakkı vermek onun da konuşmasına izin vermektir. Mahkemede olmadığınızı unutmadan konuşabilmek size fayda sağlar. Terapist çoğu zaman sizi dinlerken ilişkide tekrar eden iki tarafın da katkısını görmeye çalışacağı için haklı çıkmaya çalışmanız size ve ilişkinize özel bir katkısı olmayacaktır.

Çift Terapisi Yöntemleri Nelerdir?

Çift terapisinde, birden fazla yöntem uygulamaktadır. İlki, psiko-eğitim denilen yöntemdir. İlişkiye dair kişilerden bağımsız dinamikler anlatılır ve bireysel ve ilişkisel farkındalık ve duygudaşlık becerileri kazandırılması hedeflenmektedir.  İkinci tür teknikler, iletişimde sorun oluşturan alışkanlıkları değiştirmek ve duygudaşlık becerilerini arttırmak için duygu ve davranışların çalışıldığı teknikler olarak düşünülebilir. Son olarak da, alışılan rollerin değiştirilmesi ve yeni roller deneyimlenmesini amaçlayan rol çalışması, deneme ve deneyimlemeye dayalı yöntemler bulunmaktadır.

Çift Terapisinin Faydaları Nelerdir?

Çift terapisti, çift etkileşimlerini inceler. Terapist, sizleri terapi sırasında bireysel veya birlikte karşılıklı konuşmanızda dinler, sizi ve ilişkiyi anlamak için size sorular sorar. Bazen sizi tartışmanız sırasında ileri gidilmedikçe gözleyerek müdahale etmeden gözler. Terapinin asıl amacı, ilişkinin farklı boyutlarının dinlenmesi, sorunların halı altına süpürülmeden, çatışmaların kafa göz yarmadan karşılıklı ele alınıp çözülmesi kültürüne katkıda bulunur. Çiftlerin, genelde iletişim, kıskançlık, güven, kaygı, sadakat, gelecek planları, kök aile ilişkileri, cinsellik, ayrılma, ilişkide hayata bakış farklılıkları gibi konularda çift terapisinden faydalanmaları mümkün olmaktadır.  Genelde, ilişkinin çatışmalara rağmen iyi bir iletişim ve olgunluk seviyesinde tutulmasına katkıda bulunur. Çift terapistine gelmek, ilişkinin mutlaka iyileşmesini sağlamaz. Samimi bir katılım ve ilişkinin düzenlenmesi için karşılıklı bir emek verildiğinde iki taraf da memnunsa, yeterli güven sağlanmışsa çift terapisi faydalı olmuş demektir.

ileri, cinsellik, ayrılma, ilişkide hayata bakış farklılıkları gibi konulardaki sorunlarının aşılması amaçlanmaktadır.